پلاک‌های متحرک(پلاک‌های متحرک ارتودنسی) عملکرد خود را با وارد کردن فشار آرام و کنترل شده به دندان‌ها جهت حرکت دادن آنها به سمت موقعیت مناسب انجام می‌دهند. مزایای ارتودنسی متحرک مربوط به امکان خارج کردن آنها برای غذا خوردن و تمیز کردن می‌باشد. علاوه بر این، در صورتی‌که قصد دارید در یک ملاقات مهم یا مهمانی رسمی شرکت کنید، می‌توانید پلاک متحرک را از دهان خود خارج کنید. به هر حال، این ابزارها به میزان پلاک‌های معمول و ثابت اثربخشی ندارند. به همین خاطر لازم است متخصص ارتودنسی با بررسی شرایط درباره نوع مناسب ارتودنسی به شما راهنمایی لازم را ارائه نماید.
کاربرد پلاک‌های متحرک
- حفظ فضا
- کاهش مشکل پیش‌دندانی (که با بهبود ظاهر صورت فرد همراه است)
- کمک به رشد مناسب دندان‌ها
- حرکت دندان‌ها به سمت موقعیت مناسب
در چه مواردی استفاده از پلاک‌های متحرک مناسب است؟
مشکلات ساده مربوط به نامرتبی یک یا چند دندان را می‌توان با هدایت آنها به سمت موقعیت صحیح از طریق پلاک‌های متحرک درمان کرد. علاوه بر این تمام افرادی که سن آنها بالاتر از ۷ سال است می‌توانند از پلاک‌های متحرک با طول درمان تقریبی بین ۶ تا ۹ ماه استفاده کنند. به هر حال، باید همیشه به خاطر داشته باشید موفقیت درمان با استفاده از پلاک‌های متحرک به رعایت دقیق توصیه‌ها و نکات پزشک معالج توسط بیمار بستگی دارد.
به هر حال، تقبل هزینه ارتودنسی متحرک برای همه افراد مناسب نیست و به همین خاطر لازم است فرد قبل از تصمیم‌گیری نهایی درباره مناسب بودن این درمان برای خود، با متخصص ارتودنسی صحبت کند. در واقع پلاک‌ها و وسایل ارتودنسی متحرک بیشترین تاثیر را برای مشکلات ارتودنسی خفیف و متوسط دارد. این درمان برای حرکت افقی دندان‌ها (به سمت راست یا چپ) مناسب است، اما اثربخشی لازم را برای اصلاح موارد چرخش دندان‌ها به داخل یا خارج ندارد. به این ترتیب مشکلات شدید مربوط به ازدحام دندان‌ها، فضای زیاد بین دندان‌ها یا مشکلات شدید نامرتبی آنها بهتر است با پلاک‌های ارتودنسی سنتی و ثابت درمان شوند. از این طریق متخصص ارتودنسی توانایی بیشتری برای کنترل حرکت دندان‌ها در اختیار خواهد داشت.
انواع پلاک‌های ارتودنسی متحرک
ابزارهای فانکشنال (FUNCTIONAL APPLIANCE)
یک ابزار فانکشنال در واقع پلاک متحرکی است که بطور همزمان بر روی دندان‌های بالا و پایین استفاده می‌شود. امروزه انواع مختلف این ابزارها ساخته شده و برای استفاده افراد قابل دسترسی است. به هر حال در این مقاله بطور خاص ابزار توین بلاک (Twin Block) مورد بررسی قرار گرفته است.
توین بلاک
این ابزار عبارت از پلاک‌های متحرکی است که برای ایجاد هماهنگی در فک مورد استفاده قرار می‌گیرد. توین بلاک به عنوان یک ابزار قوی می‌تواند مشکل اورجت دندان را در نوجوانان کاهش داده و برای مثال از ۱۰ میلی‌متر به استاندارد ایده‌آل ۴ میلی‌متر در طول ۶ تا ۹ ماه برساند. به این ترتیب لازم است فرد طبق توصیه پزشک معالج به صورت تمام وقت این ابزار را برای مدت ۹ تا ۱۲ ماه استفاده کند.
با توجه به اینکه این ابزار از قدرت عضلات جویدن غذا در دهان استفاده می‌کند، لازم است فرد در طول یک دوره زمانی مشخص از آن بطور تمام وقت استفاده کند. به هر حال، در صورتی‌که با خستگی فک در هنگام استفاده از این ابزار مواجه شدید، به سادگی می‌توانید پلاک را برای یک مدت زمانی کوتاه از دهان خارج کرده و به فک خود استراحت دهید.
توین بلاک به نحوی طراحی شده که امکان غذا خوردن در هنگام استفاده از آن برای بیمار وجود داشته باشد. با این وجود اگر در ابتدا غذا خوردن با این ابزار برای شما دشوار بود، می‌توانید در هنگام صرف غذا آن را از دهان خود خارج کنید.
پلاک‌های متحرک و نگهدارنده‌ها
پلاک‌های متحرک و نگهدارنده‌ها بطور معمول برای حفظ نتایج ارتودنسی پس از تکمیل درمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. اکثر نگهدارنده‌های ارتودنسی را می‌توان برای غذا خوردن و تمیز کردن از دهان خارج کرد، اما لازم است بیمار تا حد ممکن مراحل ارتودنسی متحرک را کامل کند تا به این ترتیب ساختار جدید تشکیل شده برای دندان‌ها و طرح لبخند خود را حفظ نماید.
فضا نگهدار متحرک
از بین رفتن پیش از موعد دندان شیری می‌تواند مشکلات متعدد برای رشد دندان‌های دائمی ایجاد کند. به غیر از مشکلات عادی ایجاد شده در ارتباط با غذا خوردن و صحبت کردن، فاصله ایجاد شده در این شرایط می‌تواند باعث شود سایر دندان‌ها به سمت فضای خالی حرکت کرده و مسیر رشد دندان‌های دائمی را مسدود کنند. این شرایط در نهایت باعث نامرتبی دندان‌ها می‌شود. به این ترتیب استفاده از فضا نگهدار متحرک در محل فضای خالی بین دندان‌ها می‌تواند در پیشگیری از این مشکلات نقش موثر داشته باشد.
مراقبت از پلاک‌های متحرک
- این ابزارها می‌بایست طبق توصیه متخصص ارتودنسی استفاده شده و فقط برای تمیز کردن یا انجام فعالیت‌های ورزشی دارای تماس مستقیم از دهان خارج شوند. همواره لازم است بیمار بلافاصله پس از خارج کردن این پلاک‌ها از دهان آنها را در جعبه مخصوص قرار دهد تا به این ترتیب از وارد شدن آسیب به آنها یا گم شدن احتمالی پلاک‌ها جلوگیری کند.
- پلاک‌های متحرک می‌بایست حداقل دو بار در روز تمیز شوند. انجام این کار از طریق استفاده از یک مسواک با موهای نرم و خمیردندان برای پاک کردن مواد غذایی باقیمانده بر روی پلاک امکان‌پذیر است. به این منظور لازم است سینک ظرف‌شویی به میزان کافی با آب پر شود تا از شکسته شدن این ابزارها در صورت افتادن آنها از دست جلوگیری گردد. علاوه بر این بیمار می‌تواند هر دو روز یک بار از یک محلول مخصوص برای ضدعفونی کردن پلاک‌ها استفاده کند.
- در هنگام استفاده از پلاک‌های متحرک لازم است از مصرف مواد غذایی خاص شامل غذاهای چسبنده، سفت، بسیار شیرین و نیز آدامس خودداری شود. مصرف این غذاها می‌تواند باعث وارد شدن آسیب به پلاک یا چسبیدن آنها به ابزارهای ارتودنسی شده و در نتیجه این شرایط فرآیند ایجاد پوسیدگی در دهان آغاز می‌شود.
- از مصرف نوشیدنی‌های گازدار و اسیدی خودداری کنید. این نوشیدنی‌ها شامل انواع نوشابه‌های گازدار و آب میوه هستند. در واقع مصرف این نوشیدنی‌ها می‌تواند باعث وارد شدن آسیب دائمی به مینای دندان شود. در هر حال بهتر است از آب به عنوان یک نوشیدنی سالم استفاده شود!
- سعی کنید پلاک‌های متحرک را بطور تمام وقت استفاده کنید. خارج کردن این ابزارها از دهان در هنگام غذا خوردن نمی‌تواند در فرآیند درمان شما اختلال ایجاد کند، اما مطمئناً این فرآیند را با تاخیر مواجه خواهد کرد.
- شما می‌توانید پلاک‌های متحرک را با مسواک نرم و خمیردندان شستشو دهید. علاوه بر این لازم است این ابزارها با محلول مخصوص برای ۴ یا ۵ بار در هفته ضدعفونی شوند.
- در بهترین حالت لازم است پلاک‌های متحرک در هنگام ورزش کردن از دهان خارج شوند. به این منظور شما می‌توانید پلاک‌های خود را در یک جعبه مخصوص به منظور حفاظت از آنها قرار دهید. به خاطر داشته باشید لازم است نام خود را بر روی جعبه نگهداری پلاک‌ها بنویسید.
- معمولاً به افراد توصیه می‌شود هنگام نواختن سازهای بادی پلاک‌های متحرک ارتودنسی را از دهان خود خارج نمایند.
معایب استفاده از پلاک‌های متحرک ارتودنسی
درمان با پلاک‌های متحرک ارتودنسی نیازمند مسئولیت‌پذیری و پشتکار بیمار برای استفاده از آنها است. به این ترتیب بیمار می‌بایست از این پلاک‌ها بطور تمام وقت به غیر زمان غذا خوردن، مصرف نوشیدنی، مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن استفاده کند. این شرایط به معنی اینست که اگر شما باز گرداندن پلاک‌ها را به دهان خود پس از انجام این فعالیت‌ها فراموش کنید، پیشرفتی در فرآیند درمان شما ایجاد نخواهد شد. بطور مشابه، در صورتی‌که به مقدار لازم از این پلاک‌ها استفاده نشود، دندان‌های شما طبق برنامه تعیین شده به سمت موقعیت صحیح حرکت نخواهند کرد. در نتیجه این شرایط ممکن است شما با نتایج درمان غیر موفقیت‌آمیز یا یک دوره طولانی درمان مواجه شوید.
احساس ناراحتی برای چند روز اول استفاده از پلاک‌های متحرک مسئله‌ای عادی است و قرار گرفتن مناسب این ابزارها در دهان و عادت کردن بیمار به استفاده از آنها ممکن است به چند هفته زمان نیاز داشته باشد.
