به‌هم ریختگی و شلوغی دندان‌ها (درمان و پیشگیری)

شکستگی‌ها

اکولوژن یا مرتب بودن دندان‌ها، به هم‌تراز بودن دندان‌ها اشاره دارد. در حالت ایده‌آل، دندان‌ها می‌بایست به راحتی و بدون هرگونه شلوغی یا مشکل جاگیری، در دهان جا بگیرند. همچنین، هیچ کدام از دندان‌ها نباید چرخیده یا پیچ بخورند. دندان‌های بالا باید کمی روی دندان‌های پایین را بپوشانند، طوری که برآمدگی‌های نوک تیز دندان‌های آسیاب یک ردیف، در شیار دندان‌های روبروی خود جا بیفتند.( به‌هم ریختگی و شلوغی دندان‌ها)

به هرگونه انحراف از اکولوژن ایده‌آل مال اکولوژن (به‌هم ریختگی، شلوغی و نامنظمی دندان ها) گفته می‌شود. اگرچه این انحرافات انواع مختلفی دارد، با این حال هر نوعی از ناهم‌ترازی می‌تواند مشکل‌ساز باشد. هم‌ترازی دندان‌های بالا باعث می‌شود که ما داخل گونه‌ها و لبه‌هایمان را گاز نگیریم؛ هم‌ترازی دندان‌های پایین نیز مانع از گاز گرفتن زبانمان می‌شود.

علل به‌هم ریختگی و شلوغی دندان‌ها (مال اکولوژن)

اختلالات فکی و دندانی یا مال اکولوژن معمولاً یک عارضه ارثی است. به این معنی که از نسلی به نسل دیگر قابل انتقال است.

برخی عارضه‌ها یا عادات وجود دارد که شکل و ساختار فک را عوض می‌کنند و می توانند علت نامرتبی دندان ها باشند، از جمله:

• لب و کام شکافته
• استفاده مکرر از پستانک بعد از سن ۳ سالگی
• استفاده طولانی مدت از شیشه شیر در اوایل کودکی
• مکیدن شست در اوایل کودکی
• آسیب‌دیدگی‌هایی که باعث ناهم‌تراز شدن فک‌ها می‌شوند
• تومور در دهان یا فک
• داشتن‌ دندان‌هایی با شکل‌های غیرطبیعی یا دندان‌های نهفته
• مراقبت ضعیف از دندان‌ها که منجر به جاگیری ناصحیح مواد پر کننده دندان، روکش‌ها یا بریس‌ها می‌شود.

علائم به‌هم ریختگی و شلوغی دندان‌ها (مال اکولوژن)

علائم مال اکلوژن‌ها و نامرتبی دندان، بسته به نوع کلاس یک مال اکلوژن، می‌توانند خفیف یا شدید باشند. شایع‌ترین علائم مال اکلوژن عبارتند از:

• ناهم‌ترازی دندان‌ها
• تغییر ظاهر صورت
• گاز گرفتن مکرر زبان و داخل گونه‌ها
• ناراحتی در هنگام گاز زدن یا جویدن
• مشکلات گفتاری، از جمله نوک زبانی صحبت کردن
• نفس کشیدن از دهان به جای بینی

تشخیص و طبقه‌بندی مال اکولوژن‌ها

مال اکولوژن یا شلوغی دندان‌ها معمولاً از طریق معاینات عادی تشخیص داده می‌شود. دندانپزشک پس از معاینه دندان‌ها از آن‌ها عکس رادیولوژی می‌گیرد تا مشخص شود که آیا دندان‌ها هم‌ترازی مناسبی دارند یا خیر. مال اکولوژن، در صورت شناسایی، بر اساس نوع و شدت آن دسته‌بندی می‌شود. انواع مال اکولوژن‌ها به سه کلاس اصلی تقسیم می‌شوند:

کلاس ۱

مال اکولوژن کلاس ۱ حالتی است که در آن دندان‌های بالایی روی دندان‌های پایینی را می‌پوشانند. در این نوع مال اکولوژن (اختلالات فکی و دندانی)، بایت طبیعی بوده و همپوشانی جزئی است. مال اکلوژن کلاس ۱ شایع‌ترین نوع این عارضه است.

کلاس ۲

مال اکولوژن کلاس ۲ وضعیتی است که در آن یک اوربایت شدید وجود دارد. در این عارضه، که موسوم به رتروگناتیسم (یا رتروگناشی) است، فک و دندان‌هایی بالایی تا حد زیادی فک و دندان‌های پایینی را می‌پوشانند.

کلاس ۳

مال اکولوژن کلاس ۳ نیز عبارت است از وجود یک آندربایت شدید. در این عارضه که به آن پروگناتیسم گفته می‌شود، فک پایین جلوتر از فک بالا است. این حالت باعث می‌شود دندان‌های پایین فک و دندان‌های بالا را بپوشانند.

درمان نامرتبی دندان‌ها

اکثر افراد مبتلا به مال اکلوژن خفیف نیازی به درمان ندارند. اما، در صورت شدید بودن مال اکولوژن، دندانپزشک بیمار را به یک متخصص ارتودنسی ارجاع می‌دهد. متخصص ارتودنسی نیز بسته به نوع مال اکولوژن، درمان‌های مختلفی را توصیه می‌کند، از جمله:

• بریس برای اصلاح وضعیت قرارگیری دندان‌ها
• کشیدن برخی دندان‌ها برای اصلاح شلوغی
• تغییر شکل، روکش کردن یا متصل کردن دندان‌ها به یکدیگر
• جراحی جهت تغییر شکل یا کوتاه کردن فک
• استفاده از سیم و ورق‌های فلزی برای تثبیت استخوان فک

البته ممکن است درمان‌های مورد استفاده برای این عارضه نیز باعث برخی عوارض شوند، از جمله:

• پوسیدگی دندان‌ها
• درد یا ناراحتی
• تحریک و حساس شدن دهان به خاطر استفاده از وسایلی مانند بریس‌ها
• مشکل در جویدن یا حرف زدن در طول درمان

رفع مشکلات نامرتبی دندان‌ها در کودکان و بزرگسالان

درمان مال اکولوژن یا به‌هم ریختگی و شلوغی دندان‌ها در کودکان و بزرگسالان باعث اصلاح این مشکل می‌شود. درمان زود هنگامنامرتبی دندان کودکان طول درمان و هزینه آن را کاهش می‌دهد.

بزرگسالان نیز می‌توانند نتایج خوبی از درمان بگیرند. البته، درمان بزرگسالان طولانی‌تر و گران‌تر است. هر چه درمان زودتر شروع شود، نتیجه به دست آمده بهتر خواهد بود.

پیشگیری از شلوغی دندان‌ها (مال اکولوژن)

معمولاً پیشگیری از مال اکولوژن (اختلالات فکی و دندانی) دشوار است زیرا در اکثر موارد این اختلال موروثی است. والدین کودکان خردسال می‌بایست استفاده از بطری و پستانک را محدود کرده و مانع از مکیدن انگشت توسط کودکان خود شوند تا فک‌ آن‌ها در حین رشد دچار تغییرات ناخواسته کمتری شود. تشخیص زود هنگام مال اکولوژن
(اختلالات فکی و دندانی) به کاهش شدت عارضه و متعاقباً کاهش زمان مورد نیاز برای درمان کمک می‌کند.