قبلاً تمام مشکلات مربوط به نامرتبی دندان‌ها و نیز نارسایی‌های اسکلتی مربوط به آنها فقط با روش‌های ارتودنسی درمان می‌شدند تا به این ترتیب بتوان صرف نظر از وضعیت استخوان فک به بهترین نتایج درمانی در ارتباط با نحوه قرارگیری دندان‌ها در کنار یکدیگر دست پیدا کرد. در اصطلاح به این روش درمان ارتودنسی کامفولاژ گفته می‌شود. به هر حال، امروزه ترکیبی از روش‌های درمان ارتودنسی و جراحی به نام جراحی ارتودنسی یا جراحی ارتوگناتیک به این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد و به این ترتیب می‌توان نتایج درمانی شگفت انگیز برای فرد ایجاد کرد.

جراحی ارتوگناتیک چیست؟

---

جراحی ارتوگناتیک یا جراحی ارتودنسی یک عمل جراحی است که بر روی یک فک یا هر دو فک بیمار انجام شده و به این ترتیب موقعیت استخوان فک اصلاح می‌شود. از طریق این عمل جراحی اصلاح موقعیت فک امکان‌پذیر شده و نیز هماهنگی بین اجزای صورت افزایش پیدا می‌کند. به این ترتیب با حرکت استخوان فک به سمت جلو یا عقب، بالا یا پایین، یا با چرخش استخوان فک، بافت نرم صورت در ناحیه چانه، گونه‌ها، لب‌ها و نوک بینی نیز بر این اساس اصلاح می‌شوند. در حقیقت، هنگامی که استخوان فک در موقعیت مناسب قرار گرفت، هماهنگی ایجاد شده بین اجزای صورت در نتیجه عمل جراحی باعث می‌شود ظاهر فرد نیز زیباتر و جذاب تر از قبل شود.

مزایای عمل جراحی ارتوگناتیک

---

ارتودنسی جراحی فک یا عمل جراحی ارتوگناتیک برای حرکت دادن دندان‌ها و استخوان فک به سمت موقعیت مناسب و دستیابی به نتایج زیبایی و عملکردی و نیز بازیابی سلامتی فرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. علیرغم اینکه هدف اصلی این جراحی بهبود وضعیت قرار گرفتن دندان‌ها بر روی یکدیگر و نیز زیبایی اجزای صورت می‌باشد، بعضی بیماران علاوه بر این موارد پس از درمان با بهبود در وضعیت صحبت کردن و حتی خوابیدن خود در نتیجه باز شدن مسیر عبور هوا از بینی، مواجه می‌شوند. به این ترتیب نتایج عمل جراحی ترمیمی می‌تواند برای شما شگفت انگیز بوده و بر بسیاری از جنبه‌های زندگی شما برای تمام عمر تاثیر مثبت داشته باشد.

چه کسانی نیاز به عمل جراحی فک دارند؟

---

عمل فک برای درمان بیمارانی استفاده می‌شود که با مشکلات خاص در ناحیه صورت خود مواجه بوده و این مشکلات با استفاده از روش‌های درمان ارتودنسی به تنهایی قابل درمان نباشند. به این ترتیب متخصص ارتودنسی و جراح دهان و فک از نزدیک با یکدیگر کار کرده و بر این اساس درباره مناسب بودن این روش درمانی برای فرد تصمیم گیری می‌نمایند. یکی از عوامل تاثیرگذار بر ایجاد این شرایط می‌تواند مربوط به ویژگی‌های ذاتی یا ژنتیک همچون توسعه غیر کافی یا رشد بیش از حد اسکلت در محل فک و استخوان‌های صورت باشد. علاوه بر این آسیب دیدگی و نقص مادرزادی نیز می‌تواند بر مشکلات فک و هماهنگی آن با سایر اجزای صورت تاثیر داشته باشد.

بعضی از شرایطی که ممکن است نشان دهنده نیاز فرد به استفاده از عمل جراحی فک یا جراحی ارتوگناتیک باشد به شرح زیر می‌باشند:

• باز بودن بیش از حد فضای بین دندان‌ها (این فضا نشان دهنده فاصله بین دندان‌های بالا و پایین در هنگام بسته شدن دهان می‌باشد)
• آسیب دیدگی‌های صورت یا نقص مادرزادی
• عقب رفتگی چانه
• جلو آمدگی فک
• ناتوانی در ارتباط با روی هم قرار دادن مناسب لب‌ها بر روی یکدیگر
• کوچک بودن بیش از حد فک بالا
• ظاهر شدن بخش زیادی از لثه در هنگام خندیدن (لبخند لثه‌ای)

چه زمان لازم است از عمل جراحی ارتوگناتیک استفاده شود؟

---

افراد در سنین بین ۱۸ تا ۴۵ سالگی بهترین گزینه برای استفاده از این عمل جراحی هستند. این عمل جراحی می‌بایست در بهترین حالت پس از سن ۱۸ سالگی انجام شود تا از توقف رشد فک فرد اطمینان حاصل شده باشد. با این وجود، این عمل جراحی ممکن است در موارد نادر بر روی کودکان زیر ۱۸ سال نیز انجام می‌شود. در حقیقت در حالت عادی برای افراد زیر ۱۸ سال از روش‌های درمانی ارتودنسی و اصلاح وضعیت فک استفاده می‌شود و فقط زمانی برای این افراد از عمل جراحی فک می‌توان استفاده کرد که درمان‌های ارتودنسی به خاطر شدت مشکلات اسکلتی از اثربخشی لازم برخوردار نباشند. همچنین توجه داشته باشید وضعیت کلی سلامتی فرد و شرایط وی (و نه سن بیمار)، اولین پارامتر تعیین کننده در هنگام بررسی لزوم استفاده از جراحی فک بر روی افراد بزرگسال می‌باشد.

عمل جراحی اصلاحی فک چگونه انجام می‌شود؟

---

دستیابی به نتایج درمانی مناسب برای عمل جراحی فک نیازمند یک تلاش گروهی بین دندانپزشک، متخصص ارتودنسی و جراح دهان می‌باشد. به این ترتیب در حالت عادی توالی مراحل این درمان به شرح زیر می‌باشد:

• بررسی شرایط بیمار و برنامه ریزی درمان
• اقدامات ارتودنسی قبل از عمل جراحی
• عمل جراحی
• اقدامات ارتودنسی پس از عمل جراحی

برنامه ریزی درمان

بررسی شرایط بیمار با تهیه مدل‌های لازم از دندان‌ها، تهیه عکس رادیولوژی از فک‌ها و دندان‌ها، و عکس گرفتن از صورت فرد انجام می‌شود. این مدل‌ها و تصاویر توسط متخصص ارتودنسی و جراح دهان به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرند. به این ترتیب تیم متشکل از پزشکان مختلف یک برنامه درمانی تهیه می‌کنند که از طریق آن دستیابی به نتایج بهینه در ارتباط با ایجاد توازن بین اجزای صورت و پایداری دندان امکان پذیر خواهد شد.

اقدامات ارتودنسی قبل از عمل جراحی فک

اقدامات ارتودنسی قبل از عمل جراحی شامل یک رویکرد درمانی جامع (شامل استفاده از بریس‌های ارتودنسی بر روی فک بالا و پایین) برای تنظیم کردن دندان‌ها و ایجاد هماهنگی بین آنها بر روی استخوان فک می‌باشد. خطرات احتمالی نیز در جلسات مشاوره توسط پزشک مورد بررسی قرار می‌گیرد. به خاطر اینکه در این حالت دندان‌ها به سمت مکانی حرکت داده می‌شوند که برای شرایط ایجاد شده پس از عمل جراحی مناسب باشند، در ابتدا ممکن است بیمار تصور کند با انجام این اقدامات وضعیت قرارگیری دندان‌های وی بر روی یکدیگر بدتر از شرایط قبلی شده است. به هر حال پس از اینکه جراح دهان و فک موقعیت استخوان فک شما را از طریق جراحی اصلاح کرد، دندان‌های شما می‌بایست به نحو مناسب در کنار یکدیگر قرار بگیرند. این فرآیند معمولاً به حدود ۹ تا ۱۵ ماه زمان نیاز دارد.

هنگامی که اقدامات ارتودنسی قبل از عمل جراحی تقریباً کامل شوند، از تصاویر لازم همچون عکس رادیولوژی و مدل‌های تهیه شده از دندان برای کمک به جراح برای انجام هر چه بهتر عمل جراحی استفاده می‌شود.

عمل جراحی

هنگامی که دندان‌ها در موقعیت مناسب مورد نظر قبل از عمل جراحی قرار گرفت، عمل جراحی بیمار زمان بندی می‌شود. این عمل جراحی در بیمارستان و تحت بی هوشی عمومی بر روی بیمار انجام می‌شود. انجام این جراحی به یک تا چند ساعت زمان نیاز دارد و معمولاً لازم است بیمار به مدت دو روز و یک شب در بیمارستان بستری باشد. توجه داشته باشید معمولاً عمل جراحی در شرایطی انجام می‌شود که بر روی دندان‌ها بریس قرار دارد و به همین خاطر جراح ممکن است از بندهای ارتجاعی یا سایر ابزارهای مانند آن برای ایجاد پایداری و ثبات در وضعیت دهان و دندان پس از عمل جراحی استفاده کند.

پس از عمل جراحی، پزشک معالج توصیه‌های لازم را برای استفاده از یک رژیم غذایی مناسب به شما ارائه می‌کند و این رژیم احتمالاً از مواد غذایی نرم شامل جامدات و مایعات تشکیل می‌شود. علاوه بر این به همراه این توصیه‌ها یک برنامه مناسب برای بازگشت به رژیم غذایی عادی در اختیار بیمار قرار می‌گیرد. در این زمان همچنین از بیمار خواسته می‌شود از استعمال تنباکو خودداری کرده و از انجام فعالیت‌های فیزیکی شدید خودداری نماید.

درد بیمار پس از عمل جراحی ترمیم فک به سادگی با استفاده از داروهای مسکن قابل کنترل است و بیمار معمولاً می‌تواند با گذشت یک تا سه هفته از عمل جراحی با توجه به احساس خود به محل کار یا مدرسه باز گردد. با وجودی که فرآیند درمان اولیه بیمار در این شرایط به حدود شش هفته زمان نیاز دارد، بهبود کامل فک و مشاهده نتایج نهایی درمان به حدود ۹ تا ۱۲ ماه زمان نیاز خواهد داشت.

اقدامات ارتودنسی پس از عمل جراحی

پس از حدود ۱ تا ۲ ماه از بهبود یافتن فک، اقدامات ارتودنسی پس از عمل جراحی برای تنظیم موقعیت دندان‌ها و نهایی سازی شرایط قرارگیری دندان‌ها بر روی یکدیگر شروع می‌شوند. این فرآیند درمان معمولاً به حدود ۶ تا ۹ ماه زمان نیاز دارد. هنگامی که این فرآیند کامل شد، بریس‌ها از دهان بیمار خارج شده و از پلاک‌های متحرک یا نگهدارنده‌ها برای حفظ نتایج درمان استفاده می‌شود.